Στο αφιέρωμα μας για την εφηβεία δεν θα μπορούσε να λείπει και η άποψη των επιστημόνων που ασχολούνται με θέματα που αφορούν τον έφηβο.
Σήμερα φιλοξενώ την πρώτη συνέντευξη με ειδικό και δεν θα μπορούσε να είναι άλλη από αυτή μιας ψυχολόγου που θα μας μεταφέρει τις επιστημονικές της γνώσεις.
Η Γιούλη Μπαλίκου είναι ψυχολόγος, με μεταπτυχιακό στη Βασική και Εφαρμοσμένη Γνωσιακή Επιστήμη. Είναι διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών και έχει εκπαιδευτεί στη Συστημική Οικογενειακή Θεραπεία.
1. Πως θα καταλάβω ότι το παιδί μου περνάει στο στάδιο της εφηβείας;
Όταν το παιδί μας αρχίζει και ακροβατεί μεταξύ παιδικότητας και ενηλικίωσης. Όταν ζητάει να έχει ανεξαρτησία αλλά δε γνωρίζει ακόμη όχι μόνο πώς να τη διεκδικήσει αλλά και πώς να την κατακτήσει ο ίδιος. Είναι η στιγμή που συνειδητοποιούμε ότι το παιδί μεγαλώνει και αρχίζει να φεύγει από τη γονεϊκή αγκαλιά.
2. Σε ποια ηλικία ξεκινάει η προ- εφηβεία και σε ποια η εφηβεία;
Θεωρητικά η προ-εφηβεία ξεκινάει κατά τη διάρκεια των τελευταίων τάξεων του Δημοτικού και η εφηβεία στο γυμνάσιο. Ωστόσο η έναρξη είναι σχετική και τα όρια διάτρητα. Κάθε παιδί είναι διαφορετικό.
3. Υπάρχουν κάποιες χαρακτηριστικές συμπεριφορές που συνανταμε στην εφηβεία;
Το πιο χαρακτηριστικό είναι οι συναισθηματικές μεταπτώσεις. Τα νεύρα, ο θυμός, η απομόνωση. Όλα αυτά είναι αναμενόμενα στην εφηβεία. Αυτό δε σημαίνει όμως ότι οι γονείς τα αγνοούμε. Μπορεί να κρύβεται κάτι ανησυχητικό πίσω από αυτό. Γι’ αυτό οι γονείς είμαστε πάντα παρόντες για να αφουγραστούμε τις ανάγκες του εφήβου.
4. Διαφέρει η εφηβεία ανάλογα με το φύλο;
Έχουν παρατηρηθεί διαφορές , όπως παρατηρούνται διαφορές στον εγκέφαλο αντρών και γυναικών. Αυτό όμως είναι κάτι στο οποίο θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Πολλές φορές οι διαφορετικές προσδοκίες που έχουμε διαμορφώνουν τις διαφορετικές συμπεριφορές των δύο φύλων και στη συνέχεια αυτό «αποτυπώνεται» στον εγκέφαλο. Επομένως θέλει πολλή προσοχή όταν μιλάμε για διαφορές στο φύλο.
5. Πως θα πρέπει εμείς οι γονείς να αντιδράμε σε μια συμπεριφορά του εφήβου που δεν εγκρίνουμε;
Αρχικά να αναλογιστούμε γιατί δεν εγκρίνουμε μία συμπεριφορά. Πολύ συχνά οι συμπεριφορές που δεν εγκρίνουμε είναι γιατί απλά δεν γνωρίζουμε ή «χτυπάνε δικά μας καμπανάκια». Δεν επιτρέπουμε στον έφηβο πχ γιο μας να πάει στο γήπεδο τους γειτονιάς γιατί στη δική μας εποχή εκεί σύχναζαν παιδιά με αντικοινωνική συμπεριφορά ή απλά ακούσαμε κάτι για τα γήπεδα που δε μας άρεσε. Δε μπορούμε να κρατήσουμε τους έφηβους σε «γυάλα». Μπορούμε όμως να τους ενισχύσουμε ψυχικά, ώστε να γνωρίζουν τι είναι αποδεκτό και τι όχι. Να τα μεγαλώσουμε , ενισχύοντας την κρίση τους. Να τους προσφέρουμε εκείνη τη ψυχική ανθεκτικότητα που θα τα θωρακίσει και θα τα απομακρύνει από τη υιοθέτηση επικίνδυνων συμπεριφορών.
6. Πως οι γονείς μπορούμε να αποφύγουμε ένα καυγά με το εφηβο και να καταλήξουμε σε μια αποδεκτή και από τους 2 λύσεις;
Θα πρέπει αρχικά να συνειδητοποιήσουμε ότι τις περισσότερες φορές οι καυγάδες ξεκινάνε μέσα από την «πάλη» των εφήβων με τη νέα κατάσταση στην οποία μεταβαίνουν. Πρώτα από όλα οι ίδιοι οι έφηβοι έχουν να παλέψουν με τον ίδιο τους τον εαυτό σε μία πάλη εύρεσης του νέου τους εαυτού. Το να εμπλακούμε σε καυγά τις περισσότερες φορές εντείνουμε την πίεση που ίδιοι νιώθουν. Διατηρούμε λοιπόν, την ψυχραιμία μας και αφήνουμε χρόνο να καταλαγιάσει ο θυμός και η ένταση. Όταν κατακλυζόμαστε από το συναίσθημα, η λογική δεν έχει χώρο να εκφραστεί. Οτιδήποτε πούμε, δε θα ακουστεί καν. Όταν η κατάσταση ηρεμήσει, εκφράζουμε την άποψη μας και κυρίως την τεκμηριώνουμε, δεν την επιβάλουμε και προσπαθούμε να καταλάβουμε την πλευρά του εφήβου. Αφήνουμε περιθώριο να δοκιμάσει κάτι που γνωρίζουμε ότι δε θα έχει αρνητικό αντίκτυπο που δεν αντιστρέφεται. Ακούμε ουσιαστικά, ενεργητικά.
7. Έλεγχος ή εμπιστοσύνη πρέπει να είναι το κύριο χαρακτηριστικό στη σχέση μας με το έφηβο παιδί μας.
Διακριτικός έλεγχος με εμπιστοσύνη. Εμπιστευόμαστε το έφηβο παιδί μας αλλά είμαστε παρόντες στην καθημερινότητα του. Αναγνωρίζουμε τις ανάγκες του και κυρίως τα σημάδια που μας δείχνουν αλλαγή στη συμπεριφορά του. Είμαστε εκεί για να νιώσει ασφάλεια ώστε να μπορέσει να ανοίξει τα φτερά του στο μεγάλη ταξίδι της ενηλικίωσης και ανεξαρτησίας
8. Πως θα χτίσουμε τη σχέση με το παιδί μας ωστέ να μην χάσουμε την μπάλα όταν το παιδί μας περάσει στην εφηβεία;
Αποδοχή από τη στιγμή της σύλληψης και της κύησης. Ενεργητική ακρόαση, συναισθηματικό δέσιμο και παροχή ασφάλειας. Όλα ξεκινάνε από την μικρή ηλικία.
9. Ποια σημάδια πρέπει να μας ανησυχήσουν και πρέπει να αναζητήσουμε την βοήθεια του ειδικού;
Κανένας έφηβος δεν είναι ίδιος με τον άλλο. Αρχικά κοιτάμε αν το παιδί μας παρουσιάζει κάποια διαφορετική συμπεριφορά από τις συνηθισμένες. Στους περισσότερους εφήβους τα ανησυχητικά σημάδια αφορούν κυρίως τις συνήθειες ύπνου και διατροφής πχ αϋπνία, ή υπερβολικός ύπνος, ανορεξία ή βουλιμία κλπ. Η απομόνωση και απόσυρση είναι επίσης προειδοποητικό σημάδι. Ωστόσο επειδή όλα τα παραπάνω μπορεί να είναι και απλά σημάδια της εφηβείας θέλει προσοχή και βοήθεια ειδικού αν κάτι μας ανησυχεί. Πολλές φορές το ένστικτο μας λειτουργεί ικανοποιητικά!
10. Ποια συμβουλή θα έδινες στους σημερινούς γονείς των σημερινών εφήβων;
Αγκαλιάστε τα εφηβάκια σας, καθίστε αναπαυτικά στο καναπέ και κοιτάξτε μαζί τις φωτογραφίες από τη δική σας εφηβική ηλικία. Θα θυμηθείτε τη δική σας εφηβική ηλικία, τη δική σας εφηβική «πάλη» ενώ το εφηβάκι σας θα καταλάβει ότι δεν είσασταν πάντα γονέας! Είναι σαν μία προσπάθεια να μπείτε για λίγο ο ένας στη θέση του άλλου! Μια απλή κίνηση που θα σας φέρει πιο κοντά! Κάντε να νιώσουν ασφάλεια μέσα από την καθοδήγηση και τη δημιουργική οριοθέτηση.
Ευχαριστώ θερμά την αγαπημένη μου Γιούλη Μπαλίκου για την συνέντευξη που μου παραχώρησε. Περισσότερα άρθρα της Γιούλης μπορείτε να βρείτε στο προσωπικό της ιστολόγιο: Ψυχολογία παιδιού & της οικογένειας.
Αν και το δικό σου παιδί είναι στην εφηβεία ελπίζω να σε βοήθησαν οι ερωτήσεις που επέλεξα.
Τα υπόλοιπα άρθρα από το αφιέρωμα μας για την εφηβεία
μπορείς να τα βρεις εδώ.
Μέχρι την επόμενη φορά…
Σας φιλώ
Άννα
Μην ξεχάσετε:
να κάνετε like στη σελίδα του blog στο facebook
να με ακολουθήσετε και στο Instagram
για να μαθαίνετε όλα τα νέα μου!!
